De gebeurtenissen bij hogeschool Fontys zijn hopelijk een goede les voor bestuurders van scholen. De les is dat wij, en dus ook de wetenschap, niet of nauwelijks weten welke factoren van invloed zijn op de kwaliteit van het onderwijs. Zou iemand dat weten, dan zouden er in Nederland niet of nauwelijks nog problemen zijn met de motivatie en prestaties van leerlingen en studenten.

Wie weet welke factoren van invloed zijn op de kwaliteit van het onderwijs kan namelijk voorspellen waarom de leerlingen/studenten op de ene school beter presteren dan op de andere. Die persoon kan bovendien effectieve maatregelen bedenken om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. De beste voorspellers die de wetenschap de afgelopen jaren heeft gevonden zijn de opleiding van de ouders en het IQ van het kind. De opleiding van de ouders voorspelt zo’n 15 tot 20 procent en het IQ van het kind zo’n 5 tot 10 procent van de resultaten die op school worden behaald. Alle andere zaken zoals de onderwijsfilosofie, de reken- en taalmethode en dergelijke die worden gebruikt, blijken minder voorspellende waarde te hebben.

Vanaf ongeveer vijftien jaar geleden werd steeds duidelijker dat de leerkracht de bepalende factor is. Leerkrachten die autonoom zijn, veel vakkennis hebben, zich kunnen inleven in de leerling/student, en die creatief genoeg zijn om de lessen zélf samen te stellen zodat ze passen bij de specifieke doelgroep waaraan ze lesgeven, blijken bijzonder effectief te zijn. Deze kenmerken hebben een voorspellende waarde van 40 tot 50  procent: hoe meer leerkrachten aan deze kenmerken voldoen, des te beter zijn de motivatie en prestaties van de leerlingen. 

Kortom, de wetenschap is langzamerhand bezig te ontdekken welke zaken van invloed zijn op de kwaliteit van het onderwijs, waarbij tot nu toe vooral is ontdekt over welke capaciteiten een leerkracht moet beschikken,  zodat deze de lessen kan afstemmen op de specifieke doelgroep die in de klas/collegezaal zit.

Er is niet één manier om de problemen in het onderwijs op te lossen. De manier is afhankelijk van de specifieke groep kinderen/studenten die in de klas zitten en het is de taak van de leerkracht om deze specifieke manier te ontdekken, te ontwikkelen, uit te voeren, te evalueren, en bij te stellen. Met inachtneming van enkele didactische richtlijnen, maar het voert te ver om daarop in te gaan op deze plek.

Bron
Delnooz, dr. P., Cépèro, S., de Vries, E. (2019). 
Beter presteren op school. Wat werkt wel! Wat werkt niet!
Amsterdam-Duivendrecht, uitgeverij SWP.
Misérus, M., De Zwaan, I., 25 februari 2023, Onderweg naar
het nieuwe leren raakte het onderwijs zoek. De Volkskrant,
Opinie p.12-14.
Wouters, E. (2022). “Wij leiden studenten op die straks
changemakers zijn”. De Pyramide 76-01 februari 2022, p.14-17.